Những Ngày Xưa Thân Ái
Len Ưu Tiên “Xạo”
Hội Phố
*


Tôi muốn dùng từ” Xạo” . Nghe nó mạnh và thanh hơn từ nói dối hoặc những từ khác . Số là những năm cuối thập niên 70 . Lương thực, thực phẩm , nhu yếu phẩm… thiết thực cho đời sống hàng ngày ít ỏi nên rất quí hiếm . Cái gì cũng phải mua theo tem phiếu một cách hạn chế . Một lần, trường tôi họp hội đồng nhà trường vào ngày cuối tuần. Anh Vinh hiệu trưởng chủ toạ cuộc họp và thư ký là anh Tùng hiệu phó . Những công việc cần làm khi hiệu trưởng phổ biến đều được thư ký ghi lại rõ ràng từng mục . Khi cuộc họp kết thúc , thư ký đã gấp cuốn sổ lại còn mọi người lục tục chuẩn bị ra về thì anh Vinh như sực nhớ một vấn đề và anh nói rất thản nhiên: “ Cô Hằng cửa hàng trưởng bên mậu dịch cho biết họ có một ít len .Số lượng quá ít không thể chia đều cho xã viên nên họ dành ưu tiên cho các cô giáo . Tính ra, mỗi người đươc khoảng gần 5 lạng . Các cô bố trí xem thứ hai tuần tới cử người đến lấy ngay kẻo hết” ! Một tin vui làm mắt mọi người sáng lên hy vọng và tất cả giáo viên nữ nán lại xúm nhau từng nhóm bàn tán xôn xao . Anh Tùng thư ký lật đật ngồi xuống giở cuốn sổ ra ghi nhanh vài dòng còn anh Vinh thong thả rời cuộc họp sau khi “ ban bố” tin vui.
Rồi mấy giáo viên trẻ chúng tôi tự động phân chia nhau ai sẽ đi lấy len . Tôi trúng cử vì thứ hai tuần tới tôi không có tiết dạy buổi sáng.
Sớm tinh mơ , tôi đã chuẩn bị sẵn sàng đợi giờ cửa hàng gần mở thì lên đường . Trời hôm đó rất lạnh nhưng tôi không ngại chút nào ! Cái hy vọng được hưởng nửa Kg len để đan một cái áo rét mới làm mình quên cả lạnh . Hôm trước tôi còn được anh Vinh “ rỉ tai” : “ Chỉ có một ít len màu đẹp thôi , tôi sẽ dành những màu đẹp đó cho giáo viên trẻ các cô diện” ! Tôi sung sướng tưởng mình là nhân vật đặc biệt nhất được hiệu truỏng rỉ tai. Tôi hăm hở đạp xe ra tới cổng trường thì gặp anh Vinh và anh Tùng đứng đó . Anh Vinh hỏi tôi : “ Cô đi đâu vậy” ? Trong giờ hành chính mà đi làm việc riêng thì không hay nên tôi nói tránh: “ Em có chút việc cần” ! Anh tỏ ra quan tâm: “ Trời hôm nay lạnh lắm ! Việc cần đến mấy cũng nên gác lại “ ! Anh Tùng can thiệp : “ Thôi, cô ấy có việc cứ để cô ấy đi , rét thì cô ấy chịu” ! Anh Vinh còn nói với theo : “ Cô không nghe tôi nói thì cô đừng trách tôi cái gì nhé ! Đã bảo vừa rét vừa gió mạnh mà còn ra ngoài làm gì” !Tôi đạp xe ngược gió gần 2 Km đến cửa hàng thì vẫn chưa mở cửa ! Đứng đợi bên ngoài gió lồng lộng đỏ ửng cả mặt mũi và cóng hết chân tay mới thấy chị Hằng lò dò đến! Chị nói trời lạnh nên cửa hàng mở muộn ! Tôi trình bày lý do , chị ngơ ngác : “ Làm gì có len phân phối cho giáo viên ! Cô có nghe nhầm không” ? Chị cho biết chị không có hứa hẹn gì gì đó như anh Vinh nói. Chị khẳng định chúng` tôi lầm lẫn ! Cho là chị không tin tôi , tôi vớt vát :” Hay là len chưa về ? Nếu có, chị cho trường em biết , muộn cũng được” ! Chị bảo tôi : “ Không có đâu cô ơi ! Làm gì có len cung cấp cho cửa hàng nhỏ này . Nhưng nếu có gì mới, tôi sẽ liên hệ sau”! Tôi lủi thủi đạp xe về trường mà không dấu nổi bực bội . Tôi đinh ninh chị Hằng đã gây khó dễ cho tôi ! Tôi vào thẳng văn phòng nhà trường để hỏi cho ra lẽ ! May quá, hiệu trưởng, hiệu phó cùng có mặt . Thấy tôi mặt mũi tóc tai bơ phờ vì gió lạnh trút với các anh những bực tức của mình về thái độ chị Hằng , anh Vinh thản nhiên : “ Tại cô thôi ! Tôi cũng đoán các cô sẽ đi nên tôi dậy sớm đứng đợi trước cổng trường để ngăn lại nhưng cô không nói thật mà lại bảo đi việc cần ! Rồi tôi nói trời lạnh đừng đi mà cô đâu có nghe tôi” ! Tôi vẫn còn ngơ ngác : “ Nhưng em đi lấy len cho giáo viên mà ! Không đi sớm sợ hết ” ! Anh Vinh bật cười hỏi : “ Len gì” ? Tôi nhắc lại nội dung câu nói của anh cuối buổi họp hội đồng hôm trước ! Anh cười to hơn : “ Tôi nói đùa thôi chứ len ở đâu ra mà ưu tiên cho giáo viên , sao các cô cả tin thế” ? Tôi ấm ức: “ Nhưng anh nói trong cuộc họp hội đồng nhà trường” ! Anh Tùng nhanh nhảu mở cuốn sổ: “ Tôi có ghi đây , ông nói nghiêm chỉnh trước mặt mọi người , ai mà nghĩ ông đùa” ! Anh Vinh thanh minh : “ Tôi nói ngoài lề khi cuộc họp đã xong, mọi người chuẩn bị ra về . Nói đùa cho các cô phấn khởi . Cứ tưởng mọi người đều biết tôi đùa ! Thế mà không ngờ ngay cả ông cũng tin thật !Tôi nhìn thấy ông đã gấp sổ rồi mà sao ông nhanh thế” ?
Sau đó, tất cả giáo viên nữ chúng tôi cùng “ bật mí” bí mật của mình . Thì ra cô nào cũng được anh rỉ tai dành cho màu len đẹp chứ không phải riêng tôi! Từ đó, chúng tôi thành thông lệ cứ khi anh nói điều gì lại hỏi : “ Anh nói thật hay đùa” ? Còn anh Tùng thận trọng hơn khi “ đánh hơi” thấy điều khả nghi: “Câu ông nói vừa rồi có cần ghi biên bản không” ?
*

September 11
Minh Thành
Khi chiếc máy bay lao vào toà tháp đôi , tôi đang ở nơi làm việc như mọi ngày . Cô em dâu tôi gọi phone giọng hối hả : “ Chị mở ngay New mà xem , đang có máy bay lao vào toà tháp đôi ở New York” ! Tưởng một tai nạn bình thường , tôi ậm ừ rồi cho qua ! Vài phút sau, cô gọi tiếp : “ Có tìm được không ? Bà khách của em nói không phải tai nạn đâu mà hình như là khủng bố gì đó ! Nó lao vào 3 nơi tất cả”! Nghe giọng điệu hốt hoảng của cô , tôi vào CNN và hình ảnh đầu tiên đâp vào mắt tôi là chiếc máy bay xuyên thấu qua toà nhà cao tầng cùng những cột khói lửa bốc lên ! Tiếng xe cứu hoả gầm rú . Người chạy náo loạn trên đường phố . Bụi khói phủ kín một khu vực rộng lớn … Tôi như người trong mơ , không tin đây là sự thực đang xảy ra ở New York mà nghĩ đó là một hình ảnh trong phim ! Gọi lại cô em dâu , cô khẳng định : “ Đó là sự thực đang xảy ra ở New York ! TV đang nói ầm ầm đó thôi” ! Bần thần , tôi lại xem tiếp ! Cả ngày hôm đó hầu như các cơ sở từ tư nhân đến nhà nước bị ngưng đọng công việc ! Tất cả mọi người đều dán mắt vào màn ảnh TV . Thời gian như ngừng trôi ! Ai cũng bàng hoàng không tin đó là sự thực ! Một sự thực quá ư tàn nhẫn !
*
Ground zero May 2011.

September 11, 2001

Hoàng Hôn Trên Rideau Canal

Minh Thành

Rideau Canal lúc nào cũng đẹp ở mọi góc cạnh cả bốn mùa . Tuy nhiên , ít khi người ta chú ý đến nơi đây vào lúc hoàng hôn ! Tôi cũng vậy , tình cờ buổi chiều tối hôm nọ đứng trên ban công tầng hai của National Arts Centre nhìn xuống kênh đào Rideau mới giật mình nhận thấy vẻ đẹp huyền ảo của nó khi ánh mặt trời chưa tắt hẳn và những ngọn đèn vẫn còn mờ nhạt lúc chiều chạng vạng . Phải công nhận là nơi đây , người ta không lãng phí một thứ gì . Những công trình , những kiến trúc được tạo ra cho từng nhu cầu cần thiết của từng giai đoạn lịch sử sau đó không bị bỏ rơi mà được sử dụng vào việc khác một cách rất uyển chuyển cũng như vẫn đảm bảo giá trị về mặt nghệ thuật đem lại vẻ đẹp mỹ quan cho thành phố và cả hiệu quả kinh tế như kênh đào Rideau chẳng hạn.

Ngập Ngừng

Hồ Dzếnh



Em cứ hẹn nhưng em đừng đến nhé!
Ðể lòng buồn tôi dạo khắp trong sân
Ngó trên tay, thuốc lá cháy lụi dần…
Tôi nói khẽ: Gớm, làm sao nhớ thế?
*
Em cứ hẹn nhưng em đừng đến nhé!
Em tôi ơi! tình có nghĩa gì đâu?
Nếu là không lưu luyến buổi sơ đầu?


Thuở ân ái mong manh như nắng lụa.
Hoa bướm ngập ngừng cỏ cây lần lữa
Hẹn ngày mai mùa đến sẽ vui tươi
Chỉ ngày mai mới đẹp, ngày mai thôi!


Em cứ hẹn nhưng em đừng đến nhé!
Tôi sẽ trách – cố nhiên, nhưng rất nhẹ
Nếu trót đi, em hãy gắng quay về…



Tình mất vui khi đã vẹn câu thề
Ðời chỉ đẹp những khi còn dang dở
Thư viết đừng xong, thuyền trôi chớ đỗ
Cho nghìn sau… lơ lửng… với nghìn xưa…

Những Ngày Xưa Thân Ái
Thân tặng Hồ Thanh Hiền

Năm đầu tiên đứng trên bục giảng , tôi ở cùng phòng với H , cô giáo trẻ dạy môn văn . H học cùng trường sư phạm với tôi và tốt nghiệp cùng khóa ( Khác phân ban ) . Nói như vậy có nghĩa là lúc đó tôi cũng còn trẻ ? Đúng vậy, khi đó chúng tôi cùng 21 tuổi . Một căn phòng đủ kê hai cái giường song song cách nhau chừng nửa mét . Đầu giường là cái bàn nhỏ dùng chấm bài, soạn giáo án. Phòng nhỏ xíu được hai chúng tôi giữ gìn sạch sẽ, ngăn nắp . Lúc nào cũng có một bình cắm hoa trông vui mắt . Nói cho ngay, công giữ phòng sạch đẹp phần lớn là ở H . H chịu khó lau chùi sạch sẽ . Có thể vì lúc đó , H hay có bạn đến thăm . Không phải bạn gái mà bạn trai . Đúng ra, đó là những người muốn lồng vào ngón áp út bàn tay trái của H một cái nhẫn . Không biết H đã nặng lòng với ai chưa nhưng họ hay tới thăm H . Tôi thì chưa , tôi vẫn còn vô duyên lắm !Tôi đang đợi một ngày …
Mỗi lần bạn của H đến, tôi lại đi chỗ khác chơi cho H nói chuyện tự do . H cứ mắng tôi về chuyện đó.
H rất khéo tay , tiền dư hàng tháng, cô trích ra mua chỉ trắng rồi tỉ mẩn ngồi móc thành từng bông cúc nhỏ . Những bông cúc nhỏ này sau đó được kết nối lại thành tấm rèm che rất mỹ thuật . Rôi H còn móc cả những chiéc áo gối … Cô chuẩn bị cho một ngày.
H dịu dàng, thân ái , hay giúp mọi người . Ba má H người Huế . Má H rất thương tôi . Bà thường nói tôi và H nhanh nhanh lên kẻo ế ! Bà lo thật sự ! Các bà mẹ người Bắc hình như không tỏ hẳn thái độ như thế với con nhất là con gái ? Chắc sợ hạ giá chăng ?
Anh Vinh, hiệu trưởng của trường tôi lúc đó cũng ở nội trú trong khu tập thể . Anh đã có gia đình ở nơi khác . Sáng nào anh cũng dậy từ lúc trời còn mờ tối . Anh nói anh không ngủ được . Nghe mấy chị giáo viên lớn tuổi trêu là anh nhớ vợ , anh chỉ cười. Dậy sớm vì không ngủ được nên anh lấy chổi quét sân trường . (đây là công việc của anh lao công làm nhưng số anh may nên được hiệu trưởng làm giùm) . Quét xong sân, trời vẫn còn tối . Anh đun hai ấm nước sôi chia ra cho những giáo viên ở khu tập thể mỗi người một ca để đánh răng vào mùa đông vì trời lạnh . Một hôm, trời rất lạnh . Tất cả giáo viên co ro bê ca nước nóng được chia của mình ra ngồi quanh giếng đánh răng . H đưa ca nước nóng của cô cho tôi và nói : Dùng ca nước này để rửa mặt cho khỏi lạnh vì cậu không khỏe bằng mình . Tôi không nhận mà nói H dùng nước đó để đánh răng kẻo buốt răng . H khăng khăng không chịu rồi cô nói : Nếu cậu không chịu dùng ca nước này để rửa mặt thì mình sẽ đổ xuống giếng ! Mình sẽ đếm ba lần cho cậu biết . Tưởng H nói xuông thôi , tôi trả lời : Không, H dùng nước đó để đánh răng đi ! H đếm to lên : Một ! hai ! ba ! Rồi cô đổ ca nước nóng xuống giếng xong ôm mặt khóc hu hu ! Tôi cũng khóc theo ! Hai đứa cùng khóc làm cho anh Vinh luống cuống thanh minh: “ Khổ quá, trường chỉ có hai cái ấm nên không đủ nước nóng để rửa mặt cho đỡ rét !Tôi biết làm sao” ? Các chị giáo viên lớn tuổi hơn mắng cả hai chúng tôi : “ Hai đứa chúng mày làm cho anh Vinh buồn rồi ! Chẳng ra cái thể thống gì cả ! Quá là trẻ con ! Không sợ học sinh biết được nó cười cho à” ? Cả hai chúng tôi cùng nín khóc rồi len lén nhìn nhau .
Mới đó mà đã mấy chục năm trôi qua ! Tôi đã mất liên lạc với H ! Không phải vì tôi cũng không phải vì H mà vì những biến chuyển quá đột ngột ngoài tầm tay của chúng tôi nhưng chưa bao giờ tôi quên H và những ngày xưa thân ái.
*
Những Ngày Xưa Thân Ái – Lao Động Hè

Vào dịp hè , các nhân viên bàn giấy chúng tôi phải đi lao động giúp dân từ một đến hai tuần . Năm đó , chúng tôi giúp làm cỏ lúa . Ruộng lúa nơi trường tôi nhận nước ngập tới gần đầu gối . Trường tôi hầu hết giáo viên xuất thân từ nông thôn nên việc lội ruông đối với họ là chuyện thường . Chính vì vậy mà tôi bị… kẹt vì tôi không có đồng minh . Tôi cũng nông dân nhưng là : “ Nông dân cày đường nhựa” !( Đây là “ lời khen” của thầy giáo dạy tôi năm cuối cấp 3 khi chúng tôi thực hành môn cày ruộng ).
Trong khi tất cả giáo viên trường tôi đã sắn cao quần và lần lượt bước xuống ruộng thì tôi đứng run lẩy bẩy trên bờ ngó xuống nhìn những con đỉa tung tăng bơi lội mà rùng mình nghĩ tới nó sẽ bám vào chân mình. Chị Hưng , người Thái bình là giáo viên văn ở trường tôi. Chị rất thùy mị,duyên dáng với làn da trắng hồng nhưng chị con nhà nông dân nên biết cấy lúa, lội ruộng từ khi còn nhỏ . Biết tôi sợ, chị trấn an tôi : Con đỉa nó bám vào chỉ hơi buồn buồn thôi , không sao đâu ! Nó có cắn cũng không đau . Cậu đi sát cạnh tớ nếu nó bám vào thì tớ gỡ ra cho ! Tôi cứ thập thò vừa đặt thử một chân xuống đã thấy bọn đỉa đói nhao đến cả đàn làm tôi hết hồn lại rút chân lên ! Rồi tự nhiên nước mắt tôi chảy ra ! Tôi cứ thế vừa khóc vừa run làm cho chị Hưng thêm khó xử trong khi những người ở trường tôi đã đi xa bờ ruộng nhiều rồi!
Vừa may lúc đó anh hiệu trửơng đi hội ý ban lãnh đạo huyện về thông báo : “ Những ai sợ đỉa thì trường bố trí cho làm việc khác vì đã có một cô giáo ở trường Phong cốc bị ngất khi đỉa bám vào” ! Tảng đá nặng ngàn cân trong tôi vụt nhẹ bỗng , tôi mếu máo : “ Vâng, em làm gì cũng được nhưng đừng bắt em lội nước” ! Anh cười: “ Thôi , chẳng có việc gì , hay là cô về trường hoặc đi xin xem có nước giải khát cho giáo viên thì tốt, trời hôm nay nóng lắm” !Gì chứ việc xin xỏ các cửa hàng , cơ quan lân cận là việc quá đỗi bình thường của… Nàng ! Năm nào vào dịp tết trung thu tôi cũng đi… Ăn xin từ các đơn vị bộ đội đóng gần trường tới cơ quan lâm trường, khách sạn… Cứ gõ cửa các nhà giàu với bộ mặt tỉnh bơ! Đã ăn xin còn… ra điều kiện với khổ chủ là họ phải giúp tôi chở hàng về trường vì tôi không kham nổi! Có lúc xin được nhiều đến độ thiếu nhi ăn tết trung thu xong còn được phát kẹo bánh mang về!Tôi hớn hở đạp xe đến khách sạn gần khu vực trường rồi ngay giờ ăn trưa hôm đó và những ngày sau , tất cả giáo viên trường tôi hiên ngang mỗi người một chai nước cam mà khách sạn đã “cho không biếu không” các thầy cô giáo.
*

Chiếc áo măng tô
Hội Phố
Cái lúc tôi còn ở lứa tuổi “ bẻ gẫy sừng trâu” hay nhỉnh hơn một vài niên nhưng vẫn còn thuộc lứa “ chưa già” ! Mới gần gần già thôi ! Khổ lắm, ở thời gian đó , con gái ngoài 23 tuổi ở nông thôn thì già lắm rồi . Cha mẹ cuống cuồng lên sợ ế ! Người ngoài nhìn với con mắt ái ngại rồi chuyển sang thương hại chẳng mấy hồi nhất là những cô nào có nhan sắc khiêm tốn ! Bây giờ thì bao nhiêu tuổi mới già đây ? Nói đâu xa , ngay cái thời trước đó vài chục năm thôi , “ Cụ Hồng” của Vũ Trọng Phụng khoảng chừng ngoài ba mươi chứ mấy ?
Tôi lại lan man và hình như gần quên cái chủ ý của bài này là chiếc áo măng tô . Vâng, tôi xin đi vào vấn đề chính.
Mùa đông ở miền Bắc chúng ta có tiếng lạnh hơn trong Nam nhưng tới tận thập niên 70 , mùa đông người ta vẫn chỉ mặc một chiếc áo len là đủ . Nếu rét quá thì bên trong mặc hai áo mỏng . Lúc đó, tôi còn là giáo viên trẻ mới ra trường . Vẫn cái áo len đã mặc ở Sư phạm nhưng mỗi khi mùa đông sắp đến lại tháo nó ra , đan lại kiểu khác cho có vẻ ta đây cũng có mấy cái áo len . Năm thì đan lại cổ lọ . Năm thì cổ trái tim hoặc cổ tròn ! Phải công nhận con gái thời đó chịu khó may vá cho mình thật . Anh hiệu phó kiêm giáo viên dạy môn Văn ở trường tôi là người Nam tập kết ra Bắc từ lúc còn trẻ . Năm 1977 , anh về quê thăm gia đình trong Sài gòn và khi quay lại trường , anh có mang theo mấy cái áo Măng tô ! Tôi xong giờ giảng , xuống khu tập thể giáo viên thấy tất cả những giáo viên không có tiết dạy đang tụ tập kín phòng anh rồi ! Tôi cố kiễng chân , ngó xem những người đến trước đang lựa chọn áo ! Trời ơi , những cái áo Măng tô mà tôi từng ao ứoc ! Nhìn kỹ thì chỉ còn một , hai cái áo với màu sặc sỡ ! Thất vọng, tôi tính quay về thì anh nhìn thấy tôi , anh len ra thì thầm vào tai tôi : “ Tôi đã để dành cho cô cái áo màu hạt dẻ vì tôi biết màu này hợp với nước da cô” ! Thế là tôi trâu chậm lại được uống nước trong vắt vì sự tế nhị của anh ! ( Xin cám ơn anh Nhàn về chiếc áo này ).
Tôi còn nhớ thời gian đó sau tết , nghĩa là khoảng tháng ba mà “ rét tháng ba, bà già chết cóng” ! Tuần tiếp theo , bộ sậu hiệu trửong , 2 hiệu phó , tổ trửong tự nhiên , xã hôi…ra họp tại phòng giáo dục . Mỗi người một xe đạp và dĩ nhiên , ai cũng xúng xính măng tô mới !
Không may hôm đó gió to , lại bị ngược gió nên khi chúng tôi tiến vào hội trường , họ đã khai mạc chừng vài phút ! Nghĩa là, hội trừơng đã đầy đủ mọi người ! Tất cả hầu như quên bẵng sự muộn màng của chúng tôi mà họ nhìn chằm chằm vào những chiếc áo măng tô chúng tôi khoác ! Một thứ áo còn hết sức lạc lõng ở thời gian đó . Không khí im lặng chợt phá vỡ bởi một anh hiệu trưởng trường khác kêu lên : “ Ở trong trường Minh Thành có gió mùa đông bắc à” ? Tất cả hội trường được dịp cười thoải mái còn chúng tôi thì đỏ gay từ mặt đến cổ mà không biết trốn nơi đâu !
Hôm nay thấy có chút gió lạnh báo hiệu mùa thu sắp tới , đi dạo shop coi có kiểu măng tô mùa thu mới thì chợt nhớ lại chiếc áo măng tô màu hạt dẻ năm xưa mà buồn cười rồi chợt bâng khuâng nhớ lại một “ thời xa vắng’ ! Đến bây giờ , tôi vẫn thấy chiếc áo đó là chiếc áo đẹp nhất về kiểu cũng như màu sắc . Chiếc áo măng tô đầu tiên của tôi.