Chuyện Tình Hai Thế Hệ
Bài đã đăng ở Việt Báo
32 năm trước, vào một buổi tối, tôi đang lúi húi rửa bát . Thành , cậu em trai tôi rón rén đi đến đứng cạnh tôi  thì thầm : “ Tối nay chị đi ngủ mấy giờ” ? “ Mày muốn gì thì cứ nói, quan tâm tới giờ ngủ của tao làm gì”! Gãi đầu gãi tai một lúc rồi cậu ta đỏ mặt ấp úng : “ Khoảng 10 giờ đêm, chị để ý thấy em cào vào cửa thì mở cho em nhé” ! “ Lại đi với con bé : Thịt ăn không có… Phải không” ? “ Chị ác thế, không khác gì bà già . Hương mà nghe được thì chết em” ! “ Tao nhắc lại lời bà già thôi chứ có phải tao mỉa mai nó đâu ! Tao cũng đang điêu đứng với bà già đây ! Cấm đủ mọi thứ ! Cấm đi xi nê ,  cấm đi chơi với bạn bè thì chỉ có …” ! “Thì giúp em đi rồi em sẽ có đi có lại” . “Được rồi , chuồn nhanh lên không bà già bắt gặp thì mất đi” ! “ Nhớ mở cửa đấy” . “ Không nhớ thì nằm ngoài cửa một đêm có sao” ! “ Muỗi khiêng đi mất, mà bà già biết lại gào toáng lên cho cả phố nghe” !Buồn ngủ díp cả mắt lại và ngáp lên ngáp xuống nhưng tôi vẫn chong đèn vờ đọc sách để đợi mở cửa cho Thành như lời hứa . Mẹ tôi tắm xong , đang nằm thiu thiu ngủ , bất chợt bà sực nhớ rồi giật giọng hỏi tôi : “ Thằng Thành đâu ? Từ chập tối đến giờ tao không thấy bóng dáng nó” . Chết rồi, tôi kiếm cách  chống chế :” Con mới thấy nó loanh quanh gần đây . Chắc nó ra đường hóng mát . Mẹ cứ ngủ đi, con tìm nó cho” . “ Tìm nó ngay đi. Hay là lại trốn nhà đi chơi rồi”! “ Thì mẹ cứ ngủ đi , nó lớn rồi chứ có còn là trẻ con nữa đâu” . “ Tao bảo mày đi tìm nó ngay , tao chưa buồn ngủ” . Tôi đứng lên , đi ra ngoài cửa ,  lấy hết gân cổ  gào to lên gọi Thành  để  tỏ cho mẹ biết  sự sốt sắng của mình : “ Thành ơi ! Thành ơi !  Về đi ngủ” . Bốn bề im lặng ! Tôi biết điều này mà . Tôi chạy tót ra ngoài đường , thơ thẩn, nghĩ ngợi, lo lắng cho cậu em và cho cả mình . Tuy nhiên, vẫn thỉnh thoảng gọi tên Thành toáng lên một cách ầm ĩ  để che mắt mẹ tôi . Rồi  bà cũng lục đục  đi ra  : “ Không tìm được nó phải không ? Lúc chập tối hai đứa chúng mày thì thầm cái gì” ? “ Chúng con có thì thầm gì đâu” !” Thế thì con chó nó nói chuyện với con mèo phải không? Còn  leo lẻo cãi, con cái gì mà mẹ nói cứ cãi lại? ! Mau đi tìm ngay thằng Thành về” ! “ Con biết tìm nó ở đâu bây giờ” ? Rồi tôi  lại co cẳng chạy miễn thoát được ánh mắt soi mói của mẹ . Vừa chạy tôi vừa gọi tiếp ” Thành ơi ! Thành ơi !” . Mẹ tôi dặn với theo : “ Lên nhà con bé trắng trẻo học cùng lớp ấy mà tìm thế nào cũng thấy nó . Gọi nó về ngay lập tức ! Chúng mày chỉ bao che cho nhau . Nhìn cái roi mây treo trên tường kia chưa bị gẫy đâu! Gẫy cái này, mua cái khác ! Không tìm được nó thì đừng vác mặt về nhà” !
Roi mây có bao giờ mà gẫy được ! Tôi tự nhủ , nó chỉ cũ, đen xỉn đi vì được sử dụng nhiều lần . Mỗi lần bị mẹ cho ăn một roi mây là nhớ đời ! Mà có phải chúng tôi là những đứa trẻ hư đâu . Cái thói dạy con của hầu hết các bậc sinh thành ngày xưa nơi tôi ở nó là như thế . Là một thói quen di truyền của tất cả mọi nhà chứ đâu riêng gì gia đình tôi . Bọn trẻ chúng tôi cứ sơ suất bất cứ điều gì cũng được cha mẹ sử dụng roi mây dạy bảo . Phần lớn do chúng tôi có lỗi ! Những lỗi lầm nhỏ không tránh khỏi của lứa tuổi lẽ ra chỉ biết học biết chơi . Đằng này, chúng tôi phải làm việc thực thụ . Năm, sáu tuổi đã quét nhà , cho gà vịt ăn . Bảy tuổi trở lên ngoài những công việc đó lại kiêm thêm trông em rồi nấu cơm, gánh nước ! Cái tuổi lẽ ra được hồn nhiên nghịch ngợm , chơi đùa thì phải làm việc ! Những việc được coi là nhỏ, lặt vặt trong gia đình chúng tôi thuở ấy dành cho trẻ nhỏ lo toan thì bây giờ , nó là một công việc có tên và được ăn lương : Người giúp việc nhà..
Dĩ nhiên , chúng tôi vẫn hồn nhiên làm mọi việc cũng như coi đó là bổn phận của bất kỳ đứa trẻ nào ở lứa tuổi đó nên chúng tôi không thắc mắc, không tị hiềm vì có lẽ , cũng chẳng biết gì để  thắc mắc! Vả lại, tị hiềm sao được khi nhìn thấy  những đứa trẻ con nhà hàng xóm cũng làm việc như mình . Có điều , tuổi ngây thơ vẫn chểnh mảng công việc để tranh thủ chơi chuyền, chơi ô ,  nhảy dây … với các bạn cùng trang lứa . Những lúc mê mải đó chỉ vài phút không để mắt đến mà em bé bị ngã bưu đầu sứt trán là chết ! Roi mây mẹ cứ tưới lên mông không thương tiếc . Hình như “ Thương cho roi cho vọt” là  phương châm dạy bảo con cái của  thế hệ bố mẹ tôi và  những thế hệ trước đó  .  Nhưng nếu  nghĩ rằng họ không thương con là lầm to . Họ thương lắm.,  thương con của họ như chúng ta thương con chúng ta vậy . Có điều các thói quen cũ đã ăn sâu vào tiềm thức  khiến họ thấy phương pháp dùng roi là cách biểu lộ tình thương ! Họ tin tưởng rằng  chỉ với riêng cách đó thôi, họ sẽ dạy bảo được những đứa con nên người . Những đứa con sẽ ngoan ngoãn , biết nghe lời cha mẹ để chăm chỉ học và có tương lai sau này. Những đứa con mà họ mong muốn có cuộc sống tốt đẹp hơn hẳn thế hệ của họ.Vừa đi tìm Thành tôi vừa lan man triết lý vụn như vậy cho tới khi đến nhà cô bé được mẹ tôi gọi với mỹ danh : “ Thịt ăn không có, có thịt treo” ! Quả thật, đến bây giờ tôi cũng không hiểu tại sao mẹ tôi , một người đàn bà không bao giờ được cắp sách tới trường mà có thể sử dụng những từ miệt thị như vậy? Thực ra, lúc đó, tôi cũng chưa nhận thức hết sự ví von đầy miệt thị của mẹ mà trái lại, còn thấy ngộ nghĩnh , hay hay nên thỉnh thoảng tôi đã nhắc lại nửa vời để trêu  Thành . Còn Thành thì tức giận thực sự vì coi đó là một sỉ nhục với người yêu đầu đời của mình . Hương, cô người yêu Thành cũng đang học năm cuối cấp ba cùng lớp với Thành . Cô bé ngoan ngoãn, trắng trẻo chịu khó . Cô có bộ mặt phúng phính như búp bê . Đối với tôi , Hương đẹp, ngoan, lễ phép và cô bé học rất giỏi . Gương mặt hơi tròn . “ Khuôn trăng đầy đặn” của cô lúc đó có thể nói là biểu hiện cuộc sống của một gia đình có đủ ăn nếu như không nói là còn được ăn ngon trong khi phần lớn các gia đình khác thiếu ăn . Vả lại, ở thời điểm đó , những từ ăn kiêng , giảm cân cho thân thể mảnh mai, thon đẹp… chưa được lứa tuổi chúng tôi biết đến. Chưa ai có quan niệm người có da có thịt là không đẹp ! Có chăng, người ta chỉ thấy những người xanh xao gầy yếu vì thiếu ăn là những người có sức khỏe không tốt cần được cân nhắc kỹ càng trong việc hôn nhân để đảm bảo duy trì nòi giống. Chắc mẹ tôi đã đi trước thiên hạ một bước nên bà mới dùng những từ nặng nề như vậy dành cho Hương dù cô chưa có lỗi gì với bà . Có chăng, chỉ là tình yêu trong trắng của cô gái đang tuổi học trò dành cho Thành, con trai bà mà thôi... Chắc mẹ tôi lo Thành yêu sớm như vậy mà chểnh mảng việc học chăng?Tối hôm đó , khi hai chị em tôi về đến nhà , mẹ tôi vẫn chưa đi ngủ . Bà ngồi ngay cửa đợi chúng tôi với cây roi trên tay ! Chúng tôi vừa bước vào  nhà thì bà túm ngay Thành, quất cho một roi vào mông . Thành vùng chạy vào trong , tôi níu tay bà lại thì bà tiện tay vụt tôi một cái đau thấu tim . Rồi cơn giận của bà hạ xuống . Mọi người trong nhà lại bình thản đi ngủ như không có chuyện gì ầm ĩ đã xảy ra . Một ngày bình thường như những ngày bình thường khác . Thành cũng chỉ ức mẹ lúc đó còn tối hôm sau , khi cả nhà ngồi ăn cơm, tất cả chúng tôi lại vểnh tai nghe mẹ tôi vừa mắng vừa dạy chúng tôi về cách sống. Bà kể cho chúng tôi nghe ở lứa tuổi bà, không có yêu đương gì cả mà “ Cha mẹ đặt đâu con ngồi đó” . Trai gái tự động tìm hiểu , đi chơi lén lút với nhau là điều xấu xa , nhất là con gái ! Mẹ tôi dí tay vào trán tôi và chị gái tôi răn đe : “ Còn chúng mày nữa , con gái mà không biết giữ gìn thì khổ cả đời ! Cứ lén lén lút lút , vụng vụng, trộm trộm rồi có ngày biết tay tao” ! Chị gái tôi ngứa miệng : “ Nhưng bố mẹ cũng yêu nhau rồi mới hỏi gia đình xin cưới . Thời mẹ còn như thế mà bây giờ, mẹ cấm chúng con. Chúng con mất hết cả tự do, mất hết cả bạn bè” ! Lúc đó, chị tôi đã ăn xong đang dọn dẹp bát đĩa thì mẹ tôi giơ tay tát chị một cái hằn đỏ cả bên má còn chúng tôi nuốt vội những câu nói chất chứa từ lâu đang định chuẩn bị nối tiếp chị để biểu lộ sự bất bình với cách giáo dục quá nghiêm khắc của  mẹ vào trong lòng . Xin đừng hiểu lầm tôi đang oán trách mẹ tôi , một người đàn bà ít học, chồng mất sớm mà tần tảo thức khuyan dậy sớm nuôi cả bầy con lít nhít chục đứa nên người . Mẹ tôi là người mang nặng trên vai trách nhiệm lớn lao của cả người cha và người mẹ từ khi mẹ vẫn còn ở tuổi xuân sắc vì bố tôi mất khi chúng tôi còn rất nhỏ ! Nuôi cho con đủ ăn đã là một cực nhọc mà mẹ tôi còn tham vọng cho chúng tôi học đến nơi đến chốn . Tôi chỉ thuật lại một cái nhìn về cách giáo dục con cái của từng thế hệ và tôi cũng không muốn so sánh thế hệ bây giờ nuông chiều con cái mới là cách thể hiện tình thương con sâu đậm hơn thế hệ trước . Tùy vào hoàn cảnh ,tùy vào nhận thức của xã hội từng giai đoạn mà cách đối sử của bậc cha mẹ dành cho con cái mỗi thời điểm mỗi khác.
Không biết có phải nhờ vào cách giáo dục của mẹ tôi hay do may mắn. Tất cả mấy anh chị em chúng tôi đều lập gia đình với những người tử tế. Cái nghĩa tử tế tôi dùng ở đây bao hàm những dâu rể của gia đình tôi đều là những người chung thủy , chịu khó làm việc và vun thu cho hạnh phúc gia đình. Vai trò của mẹ tôi cũng chưa mờ nhạt trong cái đại gia đình này đâu dù bây giờ bà đã già . Mẹ tôi không biết lái xe, cũng như không biết nói tiếng Anh . Đi đâu một bước phải con, cháu đưa đón . Vậy mà bà vẫn “oai quyền” lắm ! Mỗi khi các con hớn hở báo tin đứa cháu này được khen thưởng, được học bổng đại học hoặc kiếm được việc làm tốt… là bà lại nhắc : “  Ngày xưa mẹ không nghiêm khắc thì làm sao các con có thể dạy được con cái học hành tử tế đến nơi đến chốn như bây giờ"? Hiện tại , trong đầu óc chúng tôi đã mất đi hình ảnh chiếc roi mây treo cạnh đầu giường mẹ tôi ngày xưa . Điều đáng nói là mẹ tôi bây giờ đổi tính khác hẳn . Bà hoà vào mối quan hệ thân thiết, ấm cúng, cũng như thái độ gần gũi, tôn trọng con cái mà chúng tôi thiết lập trong gia đình. Chưa bao giờ tôi nghe thấy bà la mắng cháu! Mỗi khi cả đại gia đình xum họp vào những dịp lễ, tết , mấy chị em chúng tôi nhắc lại chuyện cũ rồi chúng tôi nháy nhau xúm lại trêu bà: “ Mẹ có biết ngày xưa mẹ đã hành hạ trẻ con không ? Theo luật bên đây thì đó là tội nặng lắm ! Chúng con có hiếu nên không Sue (kiện) mẹ thôi” ! Bà cười dễ dãi và thách thức : “ Thì bây giờ các anh các chị có quyền rồi , muốn làm gì thì làm đi cho khỏi ấm ức” ! Rồi mắt bà ánh lên niềm vui, hạnh phúc với nụ cười mãn nguyện không dấu được khi nhìn con cháu tụ họp đông đủ chung quanh. Hôm nọ, bà phone cho tôi kể chuyện về cháu Danny , cậu con út của Thành và Hưong . bà nói : “ Thằng Danny nó hành mẹ nó quá” ! “ Nó hành mẹ nó như thế nào hả mẹ” ? “ Tối hôm trước , nó hỏi mẹ nó tiệm hoa gần nhà nhất ở đâu , mẹ chỉ cho con . Nó nói cần một bông hồng màu xanh hay tím để tặng con bé người yêu”. “ Hồng màu đó khó tìm lắm” . “ Thì mẹ nó cũng nói như vậy” . “ Rồi sao nữa mẹ” ? “ Con Hương nó nói để nó mua cho vì thằng Danny bận đi làm . Con Hương kiếm mấy nơi không có hồng màu xanh hay tím nên đành mua một bông hồng nhung đỏ rất đẹp . Mua xong, nó nhắn tin cho con thì Danny nhờ mẹ chụp hình bông hồng rồi email cho nó coi”! “ Thật quá đáng, thế mợ Hương có làm không” ? “ Làm ngay chứ sao không. Con Hương đang nghỉ phép mà” ! “ Thế thằng Danny nó có ưng ý không mẹ” ? “ Chỉ thấy nó nói cảm ơn mẹ nó”.
 Chưa kịp làm một phép tính so sánh” tình yêu hai thế hệ” của bố con Thành thì hôm sau mẹ tôi điện thoại tiếp . Bà kể rằng khi nhận được mail mẹ gửi tới nơi thì cậu ta không ưng ý màu đỏ của bông hồng . Thực ra , nói chính xác hơn , cô người yêu của Danny chỉ thích màu xanh hay tím . Danny đã tìm kiếm trên mạng và cuối cùng , gần sát giờ hẹn, tiệm hoa cũng kịp đem đến một bông hồng xanh dễ thương tới nơi để cậu mang tặng người yêu . Cậu cám ơn mẹ rối rít vì mẹ đã mất công tìm mua hoa cho mình . Đồng thời cậu cũng xin lỗi mẹ . Hương gạt đi: “ Không sao , con cứ vui là mẹ vui rồi” . Đợi mẹ đi khuất vào phòng ngủ , Danny cầm bông hồng đỏ mẹ cậu đã mua hồi trưa đưa cho bố Thành nói bố tặng mẹ Hương ! Hương sung sướng khoe với tôi :” Lấy nhau mấy chục năm , có với nhau bốn người con rồi mà hôm nay em mới được anh ấy tặng một bông hồng, chị ạ” ! “ Còn hơn chị, chị chưa được chồng tặng cho bất cứ một bông hoa gì chứ đừng nói bông hồng” !
 ( Bài viết từ năm 2012)